Op donderdag 24 juli 1941 komt de groep Nederlanders aan in Colditz. Ze hebben geen idee dat het kasteel dat ze zien liggen voor de komende 2 jaren hun verblijf zal zijn. Onderstaand treft u een aantal foto’s aan van Oflag IV C Colditz die ik in mijn collectie heb. De kleurenfoto’s mogen met toestemming van de maker worden gepubliceerd. Vele andere foto’s die te maken hebben met gebeurtenissen zoals ontsnappingspogingen, treft u aan in de diverse submenu’s van Speciale artikelen in de menubalk.

Op deze foto is goed te zien, dat het kasteel op een verhoging ligt en vele terrassen en afdalingen heeft. Men komt via de markt en kleine straatjes aan bij de eerste poort, die toegang geeft tot een brug naar de eigenlijke ingang van het kasteel.

Hierboven de toegangspoort tot de brug naar de eigenlijke ingang van het slot

De brug met de eerste poort. Hierdoor komt men op de Duitse binnenplaats (pt 14) van onderstaande plattegrond

Plattegrond van het kasteel. Het grijze gedeelte is het gedeelte van de krijgsgevangenen.

Dit is de Duitse binnenplaats, “Deutscher Hof” genoemd. Ook wel Kommandantur genoemd, omdat hier de Duitse verblijven zijn van waaruit het kamp wordt geleid.

Duitse Kommandantur

Als de gevangenen deze poort door zijn en recht oversteken, dan komen ze links in de hoek van de Deutscher Hof weer een poort tegen. Dit gebouw heeft een aantal cellen voor eenzame opsluiting.

Poort links in de hoek van de Deutscher Hof (pt 9 van de plattegrond)

Als ze onder de boog van dit gebouw doorlopen, komen ze in een smalle steeg terecht. Deze steeg wordt gevormd door het gebouw waar ze net doorheen zijn gelopen, het Duitse wachtgebouw recht voor, het hoge Saalhaus rechts en de muur links.

Aan het einde van deze steeg rechts, bevindt zich de 4e poort, die toegang geeft tot een kleine binnenplaats (30×35 m) waar de krijgsgevangenen zich bevinden. Ook hier weer aan alle kanten hoge gebouwen. De Nederlanders hebben hun verblijven op de 1e verdieping van het gebouw recht tegenover de poort.

De toegangspoort tot de binnenplaats van de gevangenen (30×35 meter)

De Nederlandse verblijven op de 1e verdieping

Dit is het uitzicht vanaf de Nederlandse verblijven

Het kasteel dat stamt uit de Middeleeuwen en dat in de loop van de jaren telkens is uitgebreid met gebouwen, is een wirwar van kamers, gangen, kelders en zolders. Maar alles is voorzien van tralies en ondanks de verduisteringsmaatregelen is dit kamp ’s nachts fel verlicht.

Het kamp overdag

Het kamp ’s nachts

Om een idee te geven hoe klein de binnenplaats voor de gevangen is, voeg ik onderstaande foto bij uit mijn collectie. Het zonlicht bereikt maar voor een deel de gevangenen en men moet meedraaien met de zon. Op de foto zijn vooral Franse officieren te zien. Midden onderaan staan 4 Duitsers met elkaar te praten.

De kleine binnenplaats met de hoge gebouwen.

In november 1940 besluit het Oberkommando der Wehrmacht om van het Offizierslager een Sonderlager te maken. Het wordt een speciaal kamp voor notoire ontvluchters. Iedereen die een of meer pogingen heeft gedaan uit een krijgsgevangenkamp, komt in Colditz terecht. In Colditz zijn veel meer bewakers dan in een regulier kamp.

Als de Nederlanders aankomen in Colditz bevinden zich daar ongeveer 150 Fransen, 60 Polen, 35 Engelsen en 10 Belgen. Daarnaast waren er nog een 30-tal Franse en Poolse soldaten die als corveeërs dienst doen. De meeste gevangenen waren twintigers, de Nederlanders bezaten relatief de grootste groep die ouder waren dan 30 jaar.

De Engelsen in 1940-41

In het midden onderaan: Capt Pat Reid

De Fransen in 1941-42

De Nederlanders in Colditz, maart 1942.
Op dat moment zijn er al 7 officieren ontsnapt: 2 uit Juliusburg (Trebels en Van der Veen) en 5 uit Colditz (Larive/Steinmetz, Giebel/Drijber en Luteyn).

Omdat het park een belangrijke rol speelt bij een aantal ontvluchtingspogingen en ook de Nederlanders hier hun eerste successen boeken, zal ik nu met een aantal foto’s de ligging en de route vanaf de binnenplaats van de gevangenen naar het park laten zien. Ook hiervoor gebruik ik weer met toestemming een aantal foto’s die in de jaren 2007-2010 zijn gemaakt. De gevangenen die zich hebben gemeld voor het sporten in het park, worden verzameld in de afgesloten ruimte buiten de poort en worden hier voor het eerst geteld. Daarna gaat de stoet onder bewaking onder de boog door naar de Deutscher Hof.

Hier slaan ze links af en gaan daar weer een boog door.Nadat ze onder deze boog door zijn, slaan ze rechts af en lopen een pad af, dat langs de Duitse Kommandantur naar beneden loopt.

Hier is de boog te zien en het aflopende pad naar het park.

Hier is nogmaals de boog te zien met het pad naar beneden. Rechts de bomen die bij het park horen.

Het park ligt dan aan de linkerkant van het pad, afgezet met een hekwerk. Omdat het kasteel en de omgeving nogal veel hoogteverschil kent, ligt het park ook veel dieper. Het ligt als het ware in een kuil. Hier is het pad te zien waar het afbuigt naar beneden naar het park. Rechts op de foto zou je richting de stad lopen en voorlangs het kasteel komen met de verschillende terrassen en de grote toren aan je rechterhand.

Het pad gaat verder en komt langs een groot huis. Het kelderdeurtje dat te zien is, vormt de sleutel tot de eerste succesvolle ontsnapping uit Colditz in april 1941 door de Franse luitenant Alain le Ray.

Nadat ze het huis zijn gepasseerd gaat het pad met een bocht naar links, over een beekje.

Over het beekje komen ze dan in het gedeelte van het park waar een grasveld was, dat uiteraard toen was omgeven met prikkeldraad. In deze ruimte konden de mannen sporten.

Op deze foto is nog de omtrek te herkennen en zelf een ijzeren beugel, van de put in het park. Vanuit deze put ontvluchten 6 Nederlanders (Dufour/Smit, Larive/Steinmetz en Giebel/Drijber). Alleen de eerste 2 worden bij de grens van Zwitserland gepakt, de overige 4 weten succesvol Zwitserland te bereiken.

In het tijdschrift 40-45 Toen en Nu (Engelse versie After The Battle) nr 63 dat geheel gewijd is aan Colditz en waaraan ik ook een bijdrage heb mogen leveren, is een plattegrond getekend, waarbij de hele route en het park is opgenomen. Ook zijn er de plaatsen en namen bij vermeld van succesvolle ontsnappingen.