Het wegvoeren van de beroepsofficieren in mei 1942 gold als een preventieve maatregel in de hoop verdere verzetsactiviteiten in de kiem te smoren of te ontmoedigen. De bezetter gaf op deze manier aan de rest van de in vrijheid gestelde militairen het signaal af dat zij zich aan de afspraken met de Duitse autoriteiten dienden te houden. Een klein jaar later riepen de Duitsers echter de gehele voormalige Nederlandse krijgsmacht op zich te melden voor terugvoering in krijgsgevangenschap. De Duitsers gaven ook ditmaal als reden dat de Nederlandse militair het in hen gestelde vertrouwen had beschaamd. In werkelijkheid speelde er een ander, niet minder belangrijk, motief: de grote behoefte aan arbeidskrachten voor de Duitse oorlogsindustrie.

In de periode 1940 tot begin 1942 lukte het Duitsland nog met wervende propagandacampagnes arbeiders aan te trekken uit heel Europa. Ondanks het ogenschijnlijk hoge aantal aanmeldingen, kon het niet voldoen aan de alsmaar stijgende Duitse behoefte aan werkkrachten. Net als in andere bezette landen begonnen de Duitse autoriteiten daarom ook in Nederland met het stelselmatig uitkammen van bedrijven, op zoek naar arbeiders die in het kader van de Arbeitseinsatz gedwongen te werk konden worden gesteld in Duitsland. Om aan dit beleid in de bezette gebieden effectief invulling te geven wees Berlijn in maart 1942 Obergruppenführer F. Sauckel aan als Generalbevollmachtigter für den Arbeitseinsatz. In april 1943 beklaagde Sauckel zich bij het Oberkommando der Wehrmacht (OKW) over het achterblijven van het aantal Nederlandse arbeidskrachten. De economische doelen konden op deze manier niet worden gerealiseerd. Hij legde de schuld hiervoor bij het Auswärtige Amt (Buitenlandse Zaken) en het OKW. Toen zelfs grootschalige uitkamacties zoals de Holland– of Sauckel-Aktionen niet de verwachte aantallen arbeiders opleverden, kwam in het voorjaar van 1943 de voormalige Nederlandse krijgsmacht bij Sauckel in het vizier.

Dat de Duitsers al eerder plannen hadden om de gehele Nederlandse krijgsmacht terug te voeren in krijgsgevangenschap, bleek in februari 1943 toen Himmler aan Hitler voorstelde om 300.000 Nederlandse militairen opnieuw krijgsgevangen te maken voor de Arbeitseinsatz. Seyss-Inquart voelde hier niet veel voor. Hij vreesde – terecht – dat de maatregel grote onrust onder de Nederlandse bevolking zou veroorzaken. Ook zou die het verzet verder kunnen aanwakkeren. Een andere vrees was dat de afvoer van een groot aantal mannen de Nederlandse economie ernstig zou ontregelen. Ten slotte vroegen Seyss-Inquart en andere ingewijden zich af of zo’n actie wel in overeenstemming was met de Conventies van Genève. Het OKW vroeg daarop op 17 april 1943 eerst nog advies aan het Auswärtige Amt. Minister van Buitenlandse Zaken J. von Ribbentrop ging evenwel akkoord met het voornemen. Volgens hem was de terugvoering van de militairen in krijgsgevangenschap gerechtvaardigd vanwege hun betrokkenheid bij spionage- en sabotageactiviteiten.

Mede onder druk van Sauckel gaf de chef van het OKW, Generalfeldmarschall W. Keitel, op 23 maart 1943 de opdracht aan de Wehrmachtsbefehlshaber in den Niederlanden (WBN) de gehele voormalige Nederlandse weermacht op te pakken en in krijgsgevangenschap af te voeren. Onmiddellijk daarop besprak een staffunctionaris van Generalkommissar zur besonderen Verwendung F. Schmidt, die als vertegenwoordiger van Sauckel verantwoordelijk was voor de uitvoering van de Arbeitseinsatz in Nederland, het voornemen met de Commissaris voor de belangen van de voormalige Nederlandse weermacht, L.C. Rietveld. In het gesprek verzocht hij Rietveld om aantallen en adressen van specifieke groepen, zoals het Korps Politietroepen en de Marechaussee. Tevens vroeg hij om gegevens over de omvang en samenstelling van het voormalige beroeps-, reserve- en dienstplichtig marinepersoneel waaronder tevens de mariniers vielen. Rietveld zegde deze toe, maar verklaarde wel: ‘In geen geval kan en zal medewerking worden verleend voor controle, van de namen en van de aantallen.’

Op 29 april 1943 verscheen de oproep voor terugvoering in krijgsgevangenschap van de voormalige Nederlandse weermacht in alle Nederlandse kranten. Onttrekking zou met de strengste maatregelen worden bestraft. Als reden voor de oproep voerde WBN Christiansen aan dat, hoewel een groot deel van de militairen zich aan de bepalingen voor vrijlating in juli 1940 had gehouden, er ook tal van ‘ophitsers’ waren die het tegenovergestelde deden. In november 1941 had Hasselman daarom al een circulaire aan alle beroepsmilitairen gestuurd waarin hij hen nadrukkelijk wees op de plichten die hoorden bij het afgegeven erewoord. Kennelijk haalde dit niet veel uit in de ogen van de Duitse autoriteiten. Ook het wegvoeren van de officieren in mei 1942 was een duidelijke waarschuwing van Duitse kant aan de Nederlandse militairen om zich niet met verzetsactiviteiten in te laten. Het overige deel van het voormalige Nederlandse leger dat nu werd opgeroepen, had volgens het krantenbericht weinig lering getrokken uit de waarschuwing van een jaar eerder.

De oproep sloeg in als een bom en leidde onmiddellijk tot grote verontwaardiging én verzet. Op diverse plaatsen braken stakingen uit die later de geschiedenis in zouden gaan als de april-meistakingen. De Höhere SS– und Polizeiführer en Generalkommissar für das Sicherheitswesen, Obergruppenführer H.A. Rauter, die verantwoordelijk was voor ‘orde en gezag’ en de bestrijding van het verzet in Nederland, reageerde meedogenloos op de acties en kondigde het Polizeistandrecht af. In het kader van deze antiterreurmaatregel, waarbij burgers zonder aanklacht konden worden opgepakt en terechtgesteld, werden tientallen stakers standrechtelijk gefusilleerd. De schrik zat er nu niet alleen bij de bevolking, maar ook bij de militairen goed in. De meesten besloten dan ook om gehoor te geven aan de oproep in de kranten en meldden zich op de voorgeschreven kazernes. Slechts enkelen besloten onder te duiken. Het uiteindelijke resultaat van de oproep was echter opmerkelijk. Van de 300.000 man die de Duitsers op het oog hadden, voerden ze er uiteindelijk ‘slechts’ zo’n 8500 in krijgsgevangenschap af. Dit was dus slechts een fractie van het initieel beoogde aantal. Het lijkt erop dat de Duitse autoriteiten veel militairen die konden aantonen dat ze een vaste betrekking hadden weer naar huis stuurden. Of ze hiermee in Nederland bewust de oproep uit Berlijn hebben tegengewerkt blijft voer voor speculatie. Wel staat vast dat de bezetter relatief makkelijk een zogeheten Blauer Ausweis uitschreef. Een dergelijk document verschafte ontheffing voor afvoer in krijgsgevangenschap. De Duitsers voerden overigens de afhandeling van de oproep systematisch en fasegewijs uit. Ze formuleerden een aantal categorieën militairen die na elkaar werden opgeroepen. Voordat de beroepsonderofficieren hierbij het spits afbeten, was er in 1943 al een andere groep militairen in krijgsgevangenschap afgevoerd.

datumonderdeelranggeboortejaarletterplaats van aanmelding
7-5-1943beroeps infanterielager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
7-5-1943beroeps cavalerielager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
7-5-1943beroeps artillerielager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
7-5-1943beroeps techn.pers.lager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
7-5-1943beroeps politietroepenlager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
10-5-1943beroeps zeemachtlager dan officierna 31-3-1898A-HWehrmachtslager Amersfoort
10-5-1943beroeps genielager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
10-5-1943beroeps pont. en torp.lager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
10-5-1943beroeps mil luchtvaartlager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
10-5-1943beroeps mil gnk dienstlager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
13-5-1943beroeps zeemachtlager dan officierna 31-3-1898I-ZWehrmachtslager Amersfoort
13-5-1943beroeps overiglager dan officierna 31-3-1898Wehrmachtslager Amersfoort
29-5-1943Regiment Grenadierslager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
1-6-1943Regiment Grenadierslager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
3-6-1943Regiment Jagerslager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
4-6-1943Regiment Jagerslager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
7-6-19432 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
7-6-19439 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
8-6-19432 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
8-6-19439 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
10-6-19433 R.Ilager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
10-6-194311 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
11-6-19433 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
11-6-194311 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
14-6-19434 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
14-6-194312 R.I.lager dan officier1915-1924Frieslandkazerne Assen
15-6-19434 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
15-6-194312 R.I.lager dan officier1904-1914Frieslandkazerne Assen
17-6-19435 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
17-6-194319 R.I.lager dan officier1915-1924Frieslandkazerne Assen
18-6-19435 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
18-6-194319 R.I.lager dan officier1904-1914Frieslandkazerne Assen
21-6-1943Reserveofficierenna 31-12-1897A-NWehrmachtslager Amersfoort
21-6-194320 R.I.lager dan officier1915-1924Frieslandkazerne Assen
22-6-1943Reserveofficierenna 31-12-1897O-ZWehrmachtslager Amersfoort
22-6-194320 R.I.lager dan officier1904-1914Frieslandkazerne Assen
24-6-19436 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
24-6-19438 R.I.lager dan officier1915-1924Frieslandkazerne Assen
25-6-19436 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
25-6-19438 R.I.lager dan officier1904-1914Frieslandkazerne Assen
28-6-19437 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
28-6-19434 R.V.A.lager dan officierFrieslandkazerne Assen
29-6-19437 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
29-6-19435 R.V.A.lager dan officierFrieslandkazerne Assen
1-7-194310 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
1-7-19431 R.V.A.lager dan officierFrieslandkazerne Assen
2-7-194310 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
2-7-19438 R.V.A.lager dan officierFrieslandkazerne Assen
5-7-1943Korps Motordienstlager dan officier1915-1924A-LWehrmachtslager Amersfoort
5-7-194313 R.I.lager dan officier1915-1924Waterlookazerne Amersfoort
6-7-1943Korps Motordienstlager dan officier1915-1924M-ZWehrmachtslager Amersfoort
6-7-194313 R.I.lager dan officier1904-1914Waterlookazerne Amersfoort
8-7-1943Korps Motordienstlager dan officier1904-1914A-LWehrmachtslager Amersfoort
8-7-194314 R.I.lager dan officier1915-1924Waterlookazerne Amersfoort
9-7-1943Korps Motordienstlager dan officier1904-1914M-ZWehrmachtslager Amersfoort
9-7-194314 R.I.lager dan officier1904-1914Waterlookazerne Amersfoort
12-7-194315 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
12-7-194317 R.I.lager dan officier1915-1924Waterlookazerne Amersfoort
13-7-194315 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
13-7-194317 R.I.lager dan officier1904-1914Waterlookazerne Amersfoort
15-7-194316 R.I.lager dan officier1915-1924Wehrmachtslager Amersfoort
15-7-194318 R.I.lager dan officier1915-1924Waterlookazerne Amersfoort
16-7-194316 R.I.lager dan officier1904-1914Wehrmachtslager Amersfoort
16-7-194318 R.I.lager dan officier1904-1914Waterlookazerne Amersfoort
19-7-1943dienstpl. Zeemachtlager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
19-7-1943dienstpl. 21 R.I.lager dan officier1915-1924Waterlookazerne Amersfoort
20-7-1943dienstpl. 22 R.I.lager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
20-7-1943dienstpl. 21 R.I.lager dan officier1904-1914Waterlookazerne Amersfoort
21-7-1943dienstpl. 1 R.H. en 1 R.H.M.lager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
21-7-1943dienstpl. 2 R.V.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
22-7-1943dienstpl. 2 R.H. en 2 R.H.M.lager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
22-7-1943dienstpl. 1 R.W.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
23-7-1943dienstpl. 3 R.H. en 4 R.H.lager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
23-7-1943dienstpl. 1 E.PW. en 2 E.PW.lager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
23-7-1943dienstpl. 3 R.V.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
26-7-19436 R.V.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
26-7-19431 R. Genietroepenlager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
27-7-19439 t/m 12 R.M.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
27-7-19432 R. Genietroepenlager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
28-7-1943Bat Wegentroepenlager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
28-7-1943Bat Spoorwegtroepenlager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
28-7-1943Cie Intendancetroepenlager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
28-7-1943dienstpl. Landstormkorpsenlager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
29-7-1943K.R.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
29-7-1943R. Kustart.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
29-7-1943A.M.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
29-7-19433 R. Genietroepenlager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
30-7-1943dienstpl. 1 R.LuAlager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
30-7-1943Mil Luchtvaartlager dan officierWehrmachtslager Amersfoort
2-8-1943dienstpl. 2 R.W.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
2-8-1943restantenlager dan officier1915-1924A-LWehrmachtslager Amersfoort
3-8-1943dienstpl. Pont. En Torp.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
3-8-1943restantenlager dan officier1915-1924M-ZWehrmachtslager Amersfoort
4-8-1943dienstpl. Pont. En Torp.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
5-8-1943dienstpl. 7 R.V.A.lager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
5-8-1943restantenlager dan officier1904-1914A-LWehrmachtslager Amersfoort
6-8-1943dienstpl. 2 R.LuAlager dan officierWaterlookazerne Amersfoort
6-8-1943restantenlager dan officier1904-1914M-ZWehrmachtslager Amersfoort
10-8-1943Koloniale ReserveWehrmachtslager Amersfoort