Kampoudsten en Vertrouwenspersonen

Hoewel de krijgsgevangenkampen werden geleid door een Lagerkommandant met een plaatsvervanger en een staf, waren op grond van artikel 43 van de Conventie van Genève de krijgsgevangenen zelf verantwoordelijk voor de organisatie van hun eigen zaken. Bij de Duitsers stond dit fenomeen bekend als ‘Selbstverwaltung’. In de officierskampen (Oflags) was het de kampoudste die de scepter zwaaide. Hij was de officier met de hoogste rang of de meeste anciënniteit. In de Stalags lag de dagelijkse leiding in handen van de hoofdvertrouwensman. Zowel de kampoudste als de hoofdvertrouwensman onderhielden namens de krijgsgevangenen het contact met de Duitse kampleiding en met de internationale organisaties zoals het Comité International de la Croix-Rouge (CIRC), de Young Men’s Christian Association (YMCA), het European Student Relief Fund en de diplomaten van het Zweedse Gezantschap in Berlijn. Zweden behartigde vanaf 10 mei 1940 de Nederlandse belangen in Duitsland.

Verschil tussen de kampoudste en de hoofdvertrouwensman was, dat de kampoudste automatisch deze functie kreeg op basis van zijn rang. De hoofdvertrouwensman werd gekozen door de gevangenen en hierbij waren het vertrouwen in hem en de aan hem toegeschreven kwaliteiten van doorslaggevend belang. Wel bleef de goedkeuring nodig van de Duitse kampleiding. Een ander verschil had te maken met de geografische spreiding. Een kampoudste verbleef in hetzelfde kamp als zijn officieren en had daarom geen plaatsvervanger nodig. Bij de manschappen lag dat anders. Daar had in de Stalags de hoofdvertrouwensman zijn zetel maar kon hij onmogelijk deze rol spelen voor de honderden krijgsgevangenen die vanuit dat Stalag in allerlei Arbeitskommandos werkzaam waren. De oplossing hiervoor was om in elk Arbeitskommando van enige omvang een vertrouwensman aan te stellen, die de rol van de hoofdvertrouwensman speelde. De meeste zaken konden dan afgedaan worden en was alleen nog de hoofdvertrouwensman in het Stalag nodig bij meer delicate zaken.

De taak van de kampoudste of hoofdvertrouwensman bestond vooral uit het handhaven van de interne discipline, de communicatie met medegevangenen en het onderhouden van contacten met de kampleiding en vertegenwoordigers van hulporganisaties. Zij mochten ook als enigen corresponderen met het (internationale) Rode Kruis en de hulporganisaties. Elke ontvangst van goederen werd nauwkeurig geadministreerd en elke ontvangst werd bevestigd. Daarna moest het verdeeld worden over de krijgsgevangenen en ook hiervan werd nauwkeurig een administratie bijgehouden. Ze hadden er hun handen vol aan. Een aantal nagelaten archieven van bijvoorbeeld kapitein T. Barends en korporaal Mariniers K. Vos (aanwezig op Archieven.nl/NIMH) getuigen hiervan.

Aalbers, B.A.G.

Baggerman, W.C.

Brink, K.L. van

Duijff, J.H.

Haalmeijer, A.C.

Hackstroh, W.F.A.

Haenen, L.J.

Harten, G. van

IV B Namen, zending levensmiddelen

IV B Namen, zending levensmiddelen

Kolck, F. van

Nauta Pieter, S.G.

Noordzij, M.P.

Oflag XXI C/H Schildberg. Kapitein Barends (midden)

Oflag XXI C/Z Grüne. Onderaan met zonnebril Trapman, F.J.J.

Plaizier, J.A.

V A Vos, aanvraag sportmateriaal

V A Vos, informatieverzoek echtgenote

V A Vos, kaas alleen voor Nederlanders!

V A Vos, opgestuurde goederen voor kgvn

V A Vos, overbrengen van familieberichten

V A Vos, verdeling goederen

V A Vos, zending pakketten uit Denemarken

V A Vos, zending van 4400 pakketten

Vergeer, G.

Winkelman, H.G.

XXI C/Z Barends, correspondentie met Joodse familieleden

XXI C/Z Barends, overmaken geld